وادي خيل: ستاد ملي استعداد يابي در وزارت ورزش راه اندازي مي‌شود

بحث استعداديابي و پشتوانه سازي براي تيم‌هاي ملي يكي از حلقه‌هاي مفقوده ورزش ما است. اين مساله با وجود اهميت بسيار بالا سال‌ها است كه به دست فراموشي سپرده شده و متوليان ورزش هم هيچگاه عزمي جدي براي برطرف كردن اين معضل نشان ندادند. در واقع اين تك ستاره‌ها بودند كه به صورت گلخانه‌اي رشد كرده اند و ثمره تلاش‌هاي شخصي شان همين مدال‌هايي است كه در ميادين مختلف كسب مي‌كنيم.

نادر وادي خيل مدير كل دفتر استعداديابي معاونت ورزش‌هاي حرفه‌اي و قهرماني وزارت ورزش و جوان به تشريح برنامه‌هاي اين دفتر پرداخت كه در ادامه مي خوانيد:

** استعداديابي فراموش شده

قبل از حضور دكتر عباسي در وزارتخانه به بحث استعداديابي به عنوان يك موضوع جدي پرداخته نمي‌شد. با حضور او كلمه «استعداديابي» به جهت اهميت به نام اين دفتر اضافه شد. به اعتقاد من و كارشناسان، موضوع استعداديابي فراموش شده و به صورت سازمان يافته و نظام مند به آن پرداخته نشده است. در عين حال اصل موضوع پشتوانه سازي در ورزش كشور برنامه هدفمند و نظامندي ندارد. ما موظفيم در وزارتخانه به اين موضوع توجه جدي كنيم. محور عملياتي براي تحقق اين هدف استعداديابي است.

** بايد تعريف واحدي از استعداديابي داشته باشيم

در كشور ما تعاريف مختلفي از استعداديابي مي‌شود. آنچه كه بسياري از رسانه‌ها و فدراسيون‌ها درباره استعداديابي مدنظر دارند، مورد توجه ما نيست. استعداديابي يعني مخاطب خام و ورزش نكرده اي كه آموزش كلاسيك نديده و در يك فرايند نظام مند قرار گيرد. در كنار آن بحث نخبه يابي و استعدادگزيني را داريم كه تنها برخي از فدراسيون‌ها به آن توجه مي‌كنند كه اين هم يعني افرادي كه آموزش ديده اند و مهارت دارند، به صورت تصادفي در حين مسابقات توسط كارشناسان و مربيان انتخاب و به اردوهاي تيم ملي دعوت مي‌شوند به اين دسته از افراد يك استعداد مي‌گويند. ما مي خواهيم اختلاف سليقه‌ها و تنوع روش را تغيير دهيم و شيوه منطبق بر چشم انداز وزارتخانه در عرصه بين‌المللي تدوين كنيم. در اين راستا طرح پايلوت استعداديابي را در استان لرستان برنامه‌ريزي كرديم تا اجرايي شود. ما موضوع نخبه يابي را هم مدنظر داريم. در رشته فوتبال با همكاري باشگاه پرسپوليس و در كشتي با كمك اداره كل ورزش و جوانان مازندران مي خواهيم اين طرح پايلوت را پياده كنيم تا نتايج و اطلاعات مورد نظر را از برگزاري اين طرح‌ها به دست آوريم.

** راه‌ندازي ستاد ملي استعداديابي در وزارتخانه براي نخستين بار

ما موضوع استعداديابي را ملي نگاه مي كنيم. اين طرح ملي بايد با همكاري همه مديران و سازمان‌ها انجام شود، در اين ستاد همه معاونان وزير و مديران كل مرتبط در حوزه‌هاي پشتيباني، حمايت از قهرمانان، امور بانوان، آموزش و پرورش ، وزارت كشور ، صدا و سيما و … حضور دارند تا به صورت سازمان يافته بحث استعداديابي را دنبال كنيم.

كليات طرح تشكيل ستاد ملي استعداديابي تنظيم و تقديم وزير شده است تا احكام اعضا را صادر كند. اين ستاد از شروع سال آينده به صورت عملياتي كارش را آغاز مي كند. البته اكنون كارها براي اجراي طرح استعداديابي به صورت پايلوت در حال انجام است. افق ديد ما توجه به رشته‌هاي حاضر در بازي‌هاي آسيايي است. با اين چشم انداز به بحث پشتوانه سازي توجه مي كنيم.

** المپياد ايرانيان با همكاري وزارت آموزش و پرورش احيا مي‌شود

در موضوع نخبه يابي مي خواهيم چهارمين المپياد ورزشي ايرانيان را برگزار كنيم تا از دل اين المپياد استعداديابي و نخبه گزيني صورت گيرد. در حوزه ستادي در حال برنامه‌ريزي و نظارت براي برگزاري مسابقات هستيم. مقدمات برگزاري المپياد ايرانيان انجام شده، وزير دكتر سجادي را به عنوان رييس ستاد المپياد معرفي كرده است.

برگزاري المپياد جزو برنامه‌ها و وظايف اجرايي دفتر استعداديابي و ورزش حرفه‌اي و قهرماني وزارتخانه است. پيش‌بيني اين است كه اين المپياد در دفتر ما انجام شود و طبيعي است كه پيگيري اين موضوع از وظايفمان است. ما بنا داريم المپياد را با همكاري وزارت آموزش و پرورش برگزار كنيم. مي خواهيم تاريخ مسابقات را با رقابت‌هاي آن‌ها همزمان كنيم. المپياد در سال 89 در رده نوجوانان برگزار شد، ما هم همان گروه سني را مدنظر داريم. مي خواهيم المپياد را با محوريت وزارت آموزش و پرورش برگزار كنيم، چرا كه قرار نيست ما يك كاري انجام دهيم و آن‌ها كار ديگر. مخاطب ما يكي است. مي خواهيم در ستاد ملي استعداديابي جلوي موازي كاري را بگيريم و در هزينه، امكانات و نيروي انساني مشاركت كنيم. اين وظيفه ما است كه تلاش كنيم بر اساس چشم انداز ورزش كشور و علم روز دنيا برنامه‌ها را پياده كنيم.

** بزرگ‌ترين مشكل المپياد ايرانيان موازي كاري بود

ما گزارش كاملي از دوره‌هاي گذشته المپياد جمع‌آوري كرديم تا چالش‌ها را پيدا كنيم. به نظر من بزرگ‌ترين ايراد المپياد ايرانيان همين موازي كاري بود كه آن را به چالش مي‌كشاند، ولي به عنوان يك برنامه بد نبود. مي خواهيم در ستاد ملي استعداديابي كميته‌ تخصصي راهكار ارائه دهد. المپياد يك شوراي عالي دارد كه بودجه را مصوب و دستورالعمل‌ها را عمل مي‌كند. سپس در ستاد كار كارشناسي انجام مي‌گيرد و به استان‌ها ابلاغ مي‌شود.

** پايگاه‌هاي قهرماني از واگذاري به بخش خصوصي منع شدند

پايگاه‌هاي قهرماني 10 سال قبل تاسيس شدند. اين پايگاه‌ها به مرور زمان به مركز سنجش قهرمانان تبديل شد كه فقط در آن تست مي‌گرفتند. به مرور زمان نيروهاي انساني اين مجموعه تضعيف شدند. تجهيزات ارتقا پيدا نكرد، نياز قهرمانان تامين نشد. پايگاه‌ها برنامه محور نبودند. ما مي خواهيم وقتي ورزشكار از اردوهاي تيم ملي به استان‌ها بر مي‌گردد مركزي براي رسيدگي به امورش وجود داشته باشد، به همين دليل اين پايگاه‌ها به مراكز بدنسازي تبديل شد و تنها تعداد كمي از استان‌ها از جمله استان‌ها آن را حفظ كردند. ما حس كرديم ابتدا بايد فونداسيون كار را در استان‌ها ايجاد كنيم، به همين دليل در فاز اول به دستور عباسي بنا داريم دوباره اين پايگاه‌ها را احيا كنيم.

تجهيزات اين پايگاه‌ها مستهلك شده و به روز نيست. پايگاه‌ها نياز به تجهيز و تقويت نيروي انساني دارند، چرا كه محل آموزش و اجراي دستورالعمل وزارتخانه‌ هستند. در واقع پايگاه‌ها محلي براي سنجش و توسعه قابليت‌هاي جسماني ، درمان ورزشكاران و … هستند. با نگاه حمايتي عباسي بودجه اي پيش‌بيني كرديم تا همه كمبودهاي پايگاه‌ها برطرف شود و براي اين كه اين پايگاه‌ها مانند گذشته نباشند، موانع قانوني را حذف كرديم.

طبق ماده «88» پايگاه‌ها براي درآمدزايي به بخش خصوصي واگذار شدند، اما ماه گذشته بنا به دستور وزير بخشنامه اي به استان‌ها درباره ممنوعيت واگذاري پايگاه ها به بخش خصوصي ابلاغ شد و مقرر گرديد كه پايگاه‌ها به ادارات كل استان‌ها برگردند و در واقع مركز علمي وزارتخانه در استان‌ها باشند.

** افزايش 15 پايگاه قهرماني در سال 91

ما به دنبال توسعه كمي و كيفي پايگاه‌هاي قهرماني هستيم قطعا يك پايگاه مجهز پاسخگوي نياز ورزشكاران نيست. مي خواهيم هر ساله تعداد پايگاه ها را افزايش دهيم. در حال حاضر 31 پايگاه در سراسر كشور موجود است، در فاز اول بنا داريم از نظر محيطي، امكانات و نيروي انساني آن را تجهيز كنيم. در سال 91 هم پيش‌بيني كرديم بر اساس پتانسيل استان‌ها 15 پايگاه اضافه كنيم كه براي رسيدن به اين مهم در حال مذاكره با شركت توسعه و نگهداري از اماكن ورزشي هستيم. البته استانداري‌ها هم نقش بسيار مهمي دارند، ادارات كل بايد از اين طرح دفاع كنند و زحمت بكشند، چون به سمت برنامه محوري مي‌رويم مي خواهيم طوري برنامه‌ريزي كنيم كه با جابجايي مديران برنامه‌ها بر هم نخورند. ما سياستگذاريم و آيين‌نامه تدوين مي كنيم. پايگاه ها قطعا بايد در اختيار استان‌ها باشند تا برنامه‌هاي وزارت را اجرايي كنند. در واقع پايگاه‌ها به عنوان يك مركز ثقل مورد توجه وزارتخانه هستند.

** بودجه، ضمانت اجرايي طرح استعداديابي در فدراسيون‌ها و استان‌ها

از طريق معاونت ورزش حرفه‌اي و قهرماني بخشنامه اي به همه فدراسيون‌ها و ادارات كل تربيت بدني استان‌ها ابلاغ شد كه موظف هستند براي اجراي برنامه‌هايشان از كميته‌ تخصصي استعداديابي مصوبه بگيرند. همين الان فدراسيون‌ها و استان‌ها به دنبال تصويب بودجه در اداره كل نظارت و برنامه‌ريزي وزارتخانه هستند و برنامه‌هاي استعداديابي آن‌ها بايد از اداره كل استعداديابي مصوبه بگيرد. استان‌ها هم طرح هاي پيشنهادي را ارائه مي‌دهند و بايد از ما مصوبه بگيرند. ما ادارات نظارتي داريم. بودجه فدراسيون‌ها و ادارات در وزارت تعيين مي‌شود، ما هم حمايت مديران را داريم. در عين حال سمينار برگزار مي كنيم تا مديران توجيه شوند.

** استعداديابي كار يك فدراسيون نيست

استعداديابي كار سختي است. قول داديم، ولي فراموش نكنيم كه ايجاد فرهنگ توجه به استعداديابي كار دشواري است و يك پروسه بلند مدت است. ما طي يكي، دو سال نمي توانيم استعداديابي كنيم. شايد آزمون‌هاي علمي، مرحله غربالگري و … به ظاهر سخت باشد، ولي موضوع پرورش چند سال زمان مي‌برد تا نتيجه‌ دهد. براي اين كه نتيجه‌ بگيريم، بايد پايگاه‌هاي قهرماني ، استعداديابي، نخبه يابي، المپياد و … در قالب يك زنجير مرتبط به هم فعاليت كنند. اينجا نياز است كه مديران و مربيان نيز آموزش ببينند، اين يك كار ملي است و همه كشور بايد به آن توجه كنند. به استعداديابي يك موضوع ملي بنگريد، نه كار يك فدراسيون.

** معلمان ورزش مستعدان را انتخاب مي‌كنند

برنامه ما براي استعداديابي اين است كه معلمان ورزش موظف هستند بر اساس يك كار تحقيقاتي تعدادي از مستعدان نوجوان را در مقطع تحصيلي ابتدايي انتخاب و به پايگاه‌هاي قهرماني معرفي كنند. ما در حوزه ستادي آيين‌نامه برگزاري آزمون ها و تست‌هاي مختلف را تدوين مي‌كنيم. بر اين اساس از مستعدان آزمون هاي مختلف گرفته مي‌شود و بر اساس نرم‌افزار‌هاي موجود از نتايج به دست آمده رشته‌هايي كه فرزندان خانواده‌ها توانايي موفقيت در آن زمينه‌ها را دارند، به آن‌ها اعلام مي‌شود. البته علاقه خود ورزشكار و خانواده هم تعيين كننده است. پس از انتخاب نهايي رشته ورزشي، مستعدان در اختيار هيات‌ها و انجمن هاي ورزشي آموزش و پرورش قرار مي‌گيرند تا آموزش مستمر ببينند. قطعا اين سرمايه‌ها نياز به عرصه رقابت دارند كه المپياد ايرانيان براي اين منظور در نظر گرفته شده است، اما در طرح نخبه يابي استعدادها توسط معلمان ورزش انتخاب نمي‌شوند، بلكه با نظر مربيان گزينش مي‌شوند. در اين شيوه هم نخبه‌ها در مدارس و سالن هاي مربوط به هيات‌ها تمرين مي‌كنند.

** به هيچ وجه دنبال تصدي‌گري نيستيم

يكي از مشكلات ما در برنامه‌ريزي كشور اين است كه برنامه‌ريزي را سهل الاجرا نمي‌بينيم، ما بايد به پتانسيل و ظرفيت هاي هر استان دقت كنيم. به عنوان مثال نبايد در سيستان و بلوچستان به كشتي بپردازيم و استعداديابي را در اين استان با مازندران يكسان ببينيم. همه مي بينيم كه آذربايجان غربي در واليبال ، خوزستان در فوتبال، كشتي در مازندران و … مستعد هستند. در تهران و استان البرز هم بايد متنوع تر ببينيم، چون تنوع جمعيتي زياد است. ما سعي داريم به استان‌ها خوراك دهيم و به هيچ وجه به دنبال تصدي گري نيستيم، بلكه مي خواهيم طراحي و نظارت كنيم. قطعا اگر در موضوع نظارت قوي باشيم، پيش‌بيني مي‌كنم كه نتايج خوبي مي گيريم.

** باشگاه‌هاي خصوصي بايد حمايت شوند

يكي از محورهاي توسعه ورزش حرفه‌اي و قهرماني توجه به باشگاه‌هاي خصوصي است. ما سعي كرديم در اين زمينه كارهاي مطالعاتي كنيم. موانع و چالش‌هاي جدي اين باشگاه‌ها را در دستور كار قرار داديم و داريم تلاش مي‌كنيم به سمتي برويم كه يك باشگاه خصوصي منطبق بر شرايط كشور تدوين كنيم. نگاه وزير به اين مقوله مثبت است. تاكنون دو جلسه نشست با باشگاه‌هاي خصوصي برگزار كرديم. بنا داريم طرح حمايت از اين باشگاه‌ها را طراحي كنيم. قطعا بايد آن‌ها حمايت شوند، چرا كه مديران باشگاه‌هاي خصوصي زحمت كش هستند و سال‌ها است كه در اين زمينه خدمت مي‌كنند. ما مي توانيم چالش‌هاي پيش روي آن‌ها را در گروه‌هاي كارشناسي ، آسيب شناسي كرده و راهكار ارائه دهيم.

** راه‌ندازي بانك جامع اطلاعات ورزش كشور

ما براي برنامه‌ريزي و طراحي هر كاري نياز به آمار و اطلاعات دقيق داريم كه متاسفانه در ورزش هيچ منبعي وجود ندارد. اين يك طرح ملي است. ادارات كل ، فدراسيون‌ها و بسياري از سازمان‌ها كه بخش ورزشي دارند، بايد به اين طرح ورود كنند. در وهله اول مي خواهيم اطلاعات پايه‌ها، مرتبط با موضوع استعداديابي را در دستور كار قرار دهيم. در اين بانك از لحظه‌اي كه ورزشكار به عرصه ورزش ورود مي‌كند، صاحب شناسنامه مي‌شود. همچنين همه پتانسيل‌ها و اماكن ورزشي استان‌ها در اين بانك اطلاعاتي به ثبت مي‌رسند. طرح بسيار سختي است، ولي با نگاه ويژه وزير و با همكاري بخش‌هاي مختلف مقدماتش در حال انجام است.

** طراحي نظام جامع مربيان

يكي ديگر از اقدامات مهم دفتر استعداديابي و ورزش حرفه‌اي و قهرمان طراحي نظام جامع مربيان است. دوره‌هاي مربيگري زيادي در سطوح مختلف برگزار مي‌شود. ما مي خواهيم آن‌ها را هدفمند و محتواي علمي مربيان را يكسان كنيم تا كارهاي تخصصي با وحدت و رويه بهتري انجام شود. در موضوع آموزشي تنوع محتوايي زيادي داريم. دفتر ما متولي نيست. طراحي و برنامه‌ريزي و ابلاغ دستور العمل‌ها با ما است. فدراسيون‌ها و ادارات كل موظف به اجراي اين طرح هستند.