وزن مناسب در ورزشکاران

داشتن وزن مناسب و نداشتن اضافه وزن ورزشکار باید به صورت علمی تعریف شود

در بسیاری از ورزش های قهرمانی مثل کشتی، بوکس، جودو و … ورزشکار نیاز دارد که در یک وزن خاص به رقابت بپردازد و در برخی دیگر از ورزش ها، ورزشکار اگر دارای وزن کمتری باشد، بهتر می تواند در رقابت ها شرکت کرده و پیروز شود. نمونه این ورزش ها ژیمناستیک، فوتبال، بسکتبال و … است.

بنابراین داشتن وزن مناسب و نداشتن اضافه وزن یکی از اهداف ورزشکاران است؛ ولی این معیار یعنی نداشتن اضافه وزن باید به صورت علمی تعریف شود.

در مورد وزن، قد و تناسب اندام فرمول های زیادی ابداع شده اند. مثلا داشتن وزنی به کیلوگرم برابر با قد به سانتی متر منهای 100. در این فرمول شخصی که 170 سانتی متر قد دارد، باید حدود 70 ـ 65 کیلوگرم وزن داشته باشد تا بتوان او را متناسب و نه چاق و نه لاغر محسوب کرد. البته این معیار در زنان و مردان با تفاوت اندکی محاسبه می شود.

فرمول دیگر، محاسبه شاخص توده بدن یا B.M.I است که از تقسیم وزن به کیلوگرم بر قد به توان 2 استفاده می شود. عدد به دست آمده نشان دهنده شاخص توده بدن می باشد که کمتر از 18 لاغراندام، از 18 تا 25 متناسب، بیش از 25 دارای اضافه وزن و بیش از 30 چاق محسوب می شود. مثلا یک شخص با دو متر قد وزنی معادل 100 کیلوگرم دارای شاخص توده بدن به میزان 25 است. زیرا:

می بینیم که این معیار با معیار و فرمول قبلی متناسب است. در فرمول قبلی هم وزن ایده آل برای شخصی با دو متر یا 200 سانتی متر قد برابر است با کیلوگرم 100= 100-200.

با توجه به انواع رشته های ورزشی و نیاز هر رشته به ورزشکارانی با اندام های متفاوت، بهترین شیوه اندازه گیری وزن مناسب را با محاسبه درصد چربی موجود در بدن به دست می آورند.

باید بدانیم که در بدن یک زن با اندام تناسب یعنی نه چاق و نه لاغر، حدود 25 درصد چربی وجود دارد و در واقع در بدن خانمی با 60 کیلوگرم وزن، حداقل 15 کیلوگرم چربی وجود دارد. در بدن مردان متناسب 15 درصد چربی وجود دارد و به این ترتیب در بدن یک مرد متناسب با 60 کیلوگرم وزن تنها 9 کیلوگرم چربی وجود دارد. تفاوت 15 کیلوگرم چربی در بدن خانم 60 کیلویی و 9 کیلوگرم چربی در بدن مرد 60 کیلویی مربوط به تفاوت های جنسی است.

با دانستن این مطلب باید بدانیم که درصد چربی موجود در بدن می تواند معیار بسیار خوبی برای تناسب اندام و نیز آمادگی جسمانی ورزشکاران باشد. مثلا یک ورزشکار وزنه بردار یا پرتابگر هم دارای شاخص توده بدنی زیادی است و هم احتمالا از درصد چربی بیشتری برخوردار است؛ ولی غالب کشتی گیران، بوکسورها و جودوکاران تمایل دارند که ضمن داشتن شاخص توده بدنی مناسب و عضلاتی قوی، از درصد چربی کمتری برخوردار باشند. به همین دلیل با خودداری از مصرف مقادیر کافی و متعادل از مواد غذایی و نیز مصرف کم آب تلاش می کنند که وزن خود را کاهش دهند.

کاهش وزن با استفاده از کاهش چربی های اضافی بسیار مفید بوده و در افزایش سلامتی افراد موثر است؛ اما زمانی که کاهش چربی به حد افراط و غیرمنطقی برسد، بسیار زیان آور خواهد بود.