قالب خبری داریا نیوز

بی شک شما هم با درد عضلات آشنایید، این امر مشکلی همه گیر بوده که تمامی انسانها در طول عمرشان بارها آن را تجربه خواهند کرد و ویژه فرد یا افراد خاصی نیست.

گرفتگی عضلات به معنی انقباض عضله است که باعث ایجاد درد در ناحیه مورد نظر می شود. گاهی این انقباض آنقدر طولانی، شدید و دردناک می شود که توانایی انجام کوچکترین کار ها را هم از فرد می ستاند. جالب است بدانید فقط انقباض عضلات به انرژی نیاز ندارند، بلکه بازگشت عضله به حالت انبساط نیز به انرژی نیاز دارد که اگر این انرژی برایش فراهم نشود، ماهیچه به اصطلاح شل نمی شود و به حالت نخست بر نمی گردد. به طورمعمول افرادی که عضلانی تر هستند، بیشتر به گرفتگی عضلات به ویژه در ناحیه ساق پا دچار می شوند.

*چگونه است که عضلات می گیرند؟

گرفتگی عضله دلایلی زیاد دارد، در برخی موارد ممکن است به دنبال مصرف داروی خاصی مانند داروهای دیورتیک، به این مشکل دچار شوید. گاهی نیز بارداری یا مشکلات زمینه ای مثل بیماری کلیوی که در آن فرد بیمار نیازمند دیالیز است، منجر به گرفتگی های عضلانی می شود. البته در بیشتر موارد بدون مصرف دارو یا ابتلا به بیماری نیز این حالت ایجاد می شود که باید به دنبال علت یا رفع آن بود، چرا که اگر عضله ای در حالت انقباض طولانی مدت باقی بماند، درد حاصله بسیار ناخوشایند بوده و ممکن است باعث اختلال در انجام فعالیت های روزانه شود.

البته همانطور که در بسیاری از مشکلات دیگر نیز انتظار می رود، ممکن است گرفتگی عضلاتتان را هیچ گاه نتوانید بیابید، آنچه اهمیت دارد این است که بدانید گرفتگی عضلانی گاهی از تظاهرات بیماری های عصبی، مشکلات هورمونی، کم خونی، و بسیاری از بیماری های دیگر است. پس بهتر است در این موارد، از سلامت فیزیکی خود مطمئن شوید و چنانچه از عدم وجود مشکل در سیستم های گوناگون بدن خود اطمینان حاصل کردید می توانید به درمان های ساده و موثر بپردازید.

*چه موادی در انقباض و انبساط عضلات نقش دارند؟

مواد بسیاری در ایجاد گرفتگی یا شل شدن عضلات موثرند که اگر هریک از آنها دچار کمبود یا اختلال شود می تواند به صورت مستقیم انقباض یا انبساط عضلات را تحت تاثیر قرار دهد. کمبود این مواد در گرفتگی عضلانی در شروع فعالیت بدنی بیشتر نقش دارد. برای انقباض و انبساط مناسب عضلات، مایعات، سدیم، پتاسیم، کلسیم و اکسیژن کافی نیاز است که اگر هریک از این مواد در محیط کم یا زیاد باشد ممکن است عملکرد عضله را تحت تاثیر قرار دهد.

اکنون به خوبی می توانید علت اینکه چرا برخی پس از فعالیت و تعریق فراوان، دچار گرفتگی عضلانی می شوند را بدانید؛ در این افراد بسیاری از این املاح به همراه آب از طریق تعریق دفع می شوند و اگر برای جایگزینی آنها اقدامی صورت نگیرید، عضلات فرد دچار اسپاسم و درد می شوند. در بیشتر مواقع افراد دچار این عارضه سعی می کنند با خوردن مایعات فراوان مقدار مایعی که از تعریق از دست می دهند را جبران کنند.

این در حالی است که چون این مایعات فقط حاوی آب هستند و املاح از دست رفته را ندارند، فقط میزان مایعات در بدن را بیشتر می کنند که این عمل فقط باعث رقیق تر شدن مایعات بدن می شود.

به طور کلی مقادیر غیر طبیعی مواد معدنی معمولا در بیماری های خاصی ایجاد می شود و کمتر ممکن است یه صورت اولیه به وجود آید. استفراغ، مصرف دارو های مختلف اسهال و شیرین بیان،یا بیماری هایی که در مقدار جذب املاح موثرندممکن است به کاهش پتاسیم بدن منجر شوند، اگر منیزیم بدن کاهش یافته است، حتما باید یک بررسی کامل دربارۀ علت این کمبود انجام شود.

همچنین معمولا کلسیم بدن کاهش نمی یابد و در صورت بروز این مسئله باید به دنبال بیماری های پاراتیروئید، کلیه و سایر ارگان های موثر در تنظیم کلسیم بود. گاهی نیز مصرف برخی دارو و هورمون ها می توانند به بروز این مشکل منجر شوند. برخی از موارد کمبود املاح بدن به ویژه کلسیم، ناشی از کمبود آلبومین سرم خون است که باعث می شود کلسیم کل بدن کمتر محاسبه شود.

*انقباض طولانی مدت

یکی از اساسی ترین علل گرفتگی عضلات، انقباض طولانی مدت آنهاست. برای مثال زمانی که در حال کتاب خواندن هستید، به طور ناخود آگاه سرتان را به یک طرف کج می کنید و اگر مدت این مطالعه طولانی ادامه یابد و در این مدت تغییر حالت ندهید، عضلات گردنتان دچار گرفتگی می شود. گاهی نیز عضلات پای خود را بدون این که متوجه باشید، بخصوص زمانی که عصبی هستید، مدت زیادی در حالت منقبض نگه می دارید که این مسئله هم منجر به گرفتگی عضلات می گردد. این کار را حتی ممکن است قبل از زمان خواب انجام دهید و در همان حال بخوابید، این انقباض طولانی باعث خستگی عضلات و کاهش انرژی موجود در آنها می شود.

*گرفتن عضله هنگام خواب

یکی از شایع ترین گرفتگی های عضلانی، گرفتگی عضله در خواب است؛ این حالت به طور معمول وقتی ایجاد می شود که یک عصب حرکتی تحت فشار قرار گیرد، در چنین شرایطی پیامی از این محل آغاز و به عضله مربوطه می رسد ( سیگنال های عصبی غیرطبیعی ) که این وضعیت می تواند درست مثل حالتی عمل کند که پیام انقباض از مغز ارسال شده باشد. علت دیگر این مسئله، بیشتر شدن واکنش تاندونی طبیعی در بدن است. وقتی فردی هنگام خواب غلت می زند، عضلات وی منقبض می شوند، این انقباض باعث کشیدگی تاندون های مربوط به آن عضله می شود. در این زمان پیامی به عضله می رود و به انقباض آن منجر می شود؛ چیزی که فرد در این زمان احساس می کند یک گرفتگی دردناک است که در اکثر اوقات فرد را از خواب بیدار می کند.

*تاثیر نوشیدن مایعات در عضله گرفتگی

اگر مایعات به اندازه کافی نوشیده نشوند و همواره شخص اقدام به فعالیت زیاد عضلانی کند، به احتمال زیاد دچار گرفتگی عضلانی خواهد شد، زیرا هرجا در بدن مقدار مایعات کاهش یابد غلظت برخی مواد و املاح زیاد می شود، و دفع سموم به راحتی صورت نمی گیرد و این تجمع املاح و سموم به گرفتگی طولانی و درد در عضلات می انجامد. گاهی نیز تمام اکسیژن بافتی استفاده می شود در حالی که منبع اکسیژن کافی در بافت ها وجود ندارد، این مسئله نیز محیط را برای فعالیت مناسب عضلات نا مساعد می کند.

یکی از علل گرفتگی عضلانی پس از فعالیت طولانی و شدید، از دست دادن آب بدن است که در این مواقع حجم خون نیز کاهش می یابد و مانع اکسیژن رسانی درست تمام عضلات می شود.

*تاثیرات دما بر گرفتگی های عضلانی

گاهی تغییر سریع دما بر عضلات تاثیر نامطلوب می گذارد و باعث گرفتگی عضلانی می شود.

درحالت طبیعی وقتی عضلات در استراحت کامل به سر می برند نیز انقباضی خفیف دارند که به آن تون عضلانی می گویند. سیستم اعصاب مرکزی مسئول اصلی برقراری این تون عضلانی است و از طریق فرستادن پالس های مداوم به عضلات، مقدار ورود و خروج یون ها را تنظیم می کند و مانع از شلی کامل آنها می شود. احتمالا به همین دلیل است که وقتی عصبی می شویم به دنبال تغییر این پالس ها دچار گرفتگی برخی عضلات به ویژه عضلات گردن و کمر می شویم…

همانطور که می دانیم بدن انسان از ۲۶۰ عضله تشکیل شده است که بیشتر آنها به صورت جفت هستند و ۴۵ درصد وزن کل از ماده خشک بدن را به خود اختصاص می دهند. عضلات دسته هایی از بافت لیفی یا فیبری هستند که موجب حرکت بدن می شوند. وضعیت قرارگیری آن را حفظ می کنند و اعضای داخلی مثل قلب، روده ها و مثانه را به کار می اندازند. این کار کردها به وسیله ۳ نوع عضله مختلف انجام می شود که عضلات اسکلتی بزرگترین گروه آنها را تشکیل می دهند، عضلات به وسیله پیام های ارسالی از دستگاه عصبی کنترل می شوند. عضلات اسکلتی را می توان آگاهانه کنترل کرد، در حالی که ۲ نوع دیگر عضله فعالیت خودکار دارند. بیشتر عضلات اسکلتی، ارتباط ۲ استخوان مجاور را برقرار می سازند. یک طناب قابل انعطاف از بافت لیفی به تاندون به سر یک عضله متصل می شود، به سر دیگر عضله نیز یک تاندون دیگر یا صفحه ای از بافت همبند، وصل می گردد. عضلات اسکلتی نه تنها باعث حرکت قسمت های مختلف بدن می شوند بلکه به حفظ وضعیت بدن در حالت های ایستاده، نشسته یا خوابیده نیز کمک خواهند کرد.

گرفتگی عضلات در ورزشکاران مبتدی و حرفه ای شاید دردناک ترین و تلخ ترین قسمت زندگی ورزشی یک فرد ایجاد گرفتگی در عضلات وی باشد، در فعالیت های روزانه ممکن است در اثر انجام یک کار سنگین که بدن آمادگی انجام آن را ندارد عضلات یک قسمت از بدن دچار گرفتگی شوند، مثلا وقتی شما یک جسم سنگین را به یکباره از زمین بلند می کنید، این کار شما مانند این است که یک ورزشکار بدون انجام هیچ گونه گرم کردنی ورزش و تمرینات سنگین را آغاز کند که ممکن است علاوه بر گرفتگی باعث درد و آسیب دیدگی های شدیدی از قبیل پارگی تاندون و کش آمدن عضلات در بدن وی شود.
گرفتگی کامل عضلات بدن در ورزشکاران مبتدی یا کسانی که مدتی طولانی از ورزش به دور بوده اند و تصمیم به شروع دوباره آن می گیرند بیشتر به وجود می آید. این افراد وقتی که تمرینشان تمام می شود احساس عجیبی به آنها دست می دهد و شب در هنگام خواب، گرفتگی عضلات به سراغ آنها می آید و ممکن است اجازه خوابیدن را به ایشان ندهد. دیگر عاملی که در این قشر موجب گرفتگی عضلانی می شود انجام نادرست تمرینات است، مثلا در ورزش های زیر گروه زیبایی اندام حرکت “اسکات” حرکتی ویژه قوی سازی عضلات پا است که باید شخص میله هالتر را که به دو سر آن وزنه ( با در نظر گرفتن توانایی فیزیکی شخص) آویخته شده است را روی شانه ها قرار داده حالت نشستن و برخاستن را انجام دهد؛
بسیاری از افراد میله هالتر را روی گردنشان می گذارند که این امر بدون شک علاوه بر گرفتگی عضلات باعث ایجاد آسیب دیدگی های شدیدی در آن قسمت می گردد، برخی از افراد نیز در انجام حرکت اسکات وقتی که می خواهند از حالت نشسته دوباره به حالت ایستاده باز گردند به جای اینکه از عضلات پا استفاده کنند با فشار بر روی قسمت کمر بلند می شوند، این عمل هم اشتباه بوده و موجب گرفتگی عضلات کمر خواهد شد که بسیار بسیار دردناک است و تاحدی که ممکن است چندین روز باعث ناتوان ماندن شخص از انجام هر گونه کار آسان یا دشواری شود. البته ورزشکاران حرفه ای هم از ابتلا به گرفتگی عضلانی مصون نیستند و آنها هم زمانی به این مشکل بر می خورند و آن زمان، هنگامی است که برنامه تمرینی خود را تغییر می دهند و با عوض کردن حرکات یا تکرار ها و ست های تمرینیشان که مدتی است به آنها عادت کرده اند موجب می شوند که بدن آنها دچار نوعی شوک شود و به دلیل بیگانگی با برنامه جدید واکنش نشان داده و عضلات منقبض شوند.
ابتلا به گرفتگی عضلانی در این شرایط بسیار برای ورزشکاران حرفه ای گران تمام می شود چراکه درست زمانی که آنها در حال پیشرفت هایی اساسی هستند باید تمریناتشان را تا زمان بهبودی و رهایی از این گرفتگی به حالت تعطیل درآورند که این امر یعنی ایجاد وقفه بین تمرینات، باعث به هم ریختن فرم بدنی آنها تا حدودی (بسته به فیزیک بدنی ورزشکار) خواهد شد؛ البته باید این را هم بگوییم که راه هایی برای مقابله با گرفتگی عضلانی وجود دارد تا بتوان میزان گرفتگی عضلات را به حداقل رساند. این راه ها از طریق نرمش های ویژه، تغذیه مختص به گرفتگی عضلانی و یا در نهایت مراجعه به پزشک قابل اجرا هستند که آنها را در آینده مورد بررسی قرار خواهیم داد.

یکی دیگر از دلایل گرفتگی عضلات بخصوص در شروع فعالیت ورزشی، عدم کافی بودن جریان خون در عضله است. به صورت فیزیولوژیک در هنگام استراحت، قطر عروق در عضلات برای خونرسانی مناسب آنها در حد مشخصی تنظیم می شود. طی ورزش هر عضله ای که در حال فعالیت است به اکسیژن و خون بیشتری نیاز دارد.
اگر بر اثر مسائلی مثل آتروا سکلروز یا مشکلات دیگر عروقی، عضله نتواند به میزان کافی اکسیژن و خون دریافت کند، ممکن اسن به دلیل کمبود اکسیژن دچار گرفتگی شود. کمبود برخی از آنزیم ها که به صورت ارثی ایجاد می شودن، باعث ناتوانی عضلات در تجزیه قند می شوند. ضمن اینکه کمبود سدیم هم گاهی می تواند به گرفتگی عضلات بینجامد، چراکه رژیم های غذایی ما بیش از آن که دچار کمبود نمک باشد حاوی نمک فراوان است و حتی در صورت رعایت رژیم کم نمک نیز فرد آن مقدار نمکی را دریافت می کند که به هیچ وجه دچار کمبود سدیم نشود. مگر آنکه رژیم اساسی داشته باشد و به هیچ عنوان از غذاهای فست فود (که سرشار از سدیم هستند) استفاده نکند یا به احتمال بیشتر دچار یک بیماری باشد که به واسطه آن سدیم زیادی را از دست بدهد.

فرد ورزشکار در اثرفعالیت های شدید ورزشی ممکن است به این نوع گرفتگی های عضلانی دچار شود:
گرفتگی عضلانی در هنگام شروع ورزش این مشکل معمولاً مربوط به عدم تعادل مواد معدنی است مثلا: کاهش یا افزایش کلسیم ، سدیم و یا پتاسیم مقادیر غیر طبیعی این مواد در خون منجر به انقباض عضله و جلوگیری از بازگشت آن به حالت اول است.برای تشخیص مقادیر غیر طبیعی این مواد آزمایش خون انجام می گیرد. گرفتگی هایی که به هنگام شروع ورزش رخ می دهد ، می تواند به علت کم کاری تیروئید یا عدم توانایی عضله جهت تجزیه قند باشد. آزمایش آدرنالین خون برای بررسی عملکرد تیروئید انجام می شود. همچنین به منظور اطلاع از عملکرد عضله می توان از بیوپسی عضله استفاده نمود.

مقادیر غیر طبیعی مواد معدنی معمولاً نشانه نوعی بیماری در بدن است.مقدار کم پتاسیم می تواند به علت استفراغ ، مصرف مدرهای استروئید و شیرین بیان ، اسهال یا بیماریهایی که بر جذب و نگهداری پتاسیم موثرند ، باشد.در صورت تشخیص کمبود منیزیوم ، حتماً باید یک بررسی کامل درباره علت این نقصان انجام داد. مقدار کم یا زیاد کلسیم در خون هیچگاه نمی باشد.

در صورت وجود کلسیم غیر طبیعی در بدن باید به بیماریهای روده ، کلیه یا غدد پاراتیروئید شک کرد.همچنین با مصرف بیش از حد ویتامین D نیز مقادیر غیر طبیعی کلسیم مشاهده می شود. مقدار کم نمک ( سدیم ) در خون از علل نادر گرفتگی عضلانی است.برنامه غذایی روزانه حاوی مقدار نمک کافی است و احتمال کمی وجود دارد که فرد دچار فقر سدیم شود. به عنوان مثال: در صورت ورزش شدید برای چندین ساعت در هوای گرم بدن به ۳۰۰۰ میلی گرم نمک احتیاج دارد. اگر فردی در هنگام مصرف غذا از اضافه کردن نمک خودداری کند و غذای او نیز بی نمک باشد. با این وجود میزان نمک دریافتی وی ۳۰۰۰ میلی گرم در روز می باشد.

گرفتگی های عضلانی در ابتدای فعالیت عضلانی دلیل مهم در این حالت ناکافی بودن جریان خون در عضله می باشد.در هنگام استراحت ، قطر شریانها برای رساندن خون کافی به عضلات مناسب است.در جریان ورزش عضلات به مقدار بیشتری خون پراکسیژن نیاز دارند. اگر قطر شریانها برای رساندن این مقدار خون به حد کافی نباشد ، عضله به علت کمبود اکسیژن دچار گرفتگی می شود.

گرفتگی های عضلانی پس از فعالیت شدید ورزشی از دست دادن آب بدن مهمترین عامل چنین گرفتگی هایی است.در فعالیت طولانی مدت ، در هوای گرم مقدار زیادی مایعات از بدن دفع می شود.در این حالت حجم خون کاهش یافته و مقدار کافی خون برای رساندن اکسیژن به کلیه عضلات در حال ورزش وجود ندارد.در نتیجه عضلات در حال فعالیت ، خون کافی دریافت کرده و به سمت اسپاسم پیش می روند. با نوشیدن آب قبل از فعالیت و هر ۱۵ دقیقه یک بار در حین فعالیت می توان از بروز چنین گرفتگی هایی پیشگیری نمود.

گرفتگی های عضلانی در هنگام خواب گرفتگی عضلانی در هنگام خواب ، معمولاً به علت فشردگی یک عصب یا رفلکس خاص عضلانی – تلزونی بوجود می آید.اگر در هنگام خواب فرد غلت بزند، ممکن است که عصبی تحت فشار قرار گیرد، در این هنگام یک پیام از محل فشردگی آغاز و به عضله مربوط به آن امتداد می یابد. در این هنگام عضله درست شبیه به هنگامی که پیام از مغز به سوی آن بیاید منقبض می شود.علت دوم این حالت ، تشدید یک رفلکس طبیعی در بدن است.در هنگام غلت زدن در خواب ، عضلات منقبض می شوند.
این عمل باعث کشیدگی تاندونهای متصل به عضله می شود.در تاندونها ، گیرنده هایی وجود دارند که در هنگام کشیدگی ، پیام هایی به نخاع ارسال می نمایند.در این هنگام یک پیام به عضله رفته و باعث انقباض آن می شود.در این حالت فرد احساس گرفتگی دردناک می نماید. با کشش دادن به عضلاتی که معمولاً دچار گرفتگی می شوند، پیش از خواب ، می توان از بروز این حالت جلوگیری کرد.

علل گرفتگی عضلانی (به طور خلاصه) – سیگنالهای غیر طبیعی در اعصاب – غلظت غیر طبیعی مواد معدنی در داخل یا خارج سلولها – عرضه ناکافی اکسیژن – منبع ناکافی اکسیژن – صدمه به سلولهای عضلانی – مقادیر غیر طبیعی هورمونها یا آنزیم هایی که در انقباض عضله دخالت دارند

راه های تشخیص گرفتگی عضلات اغلب برای تشخیص کمبود مواد معدنی و املاح بدن، راهی جز اندازه گیری آنها در خون نداریم. گاهی نیز در مواردی که ورزش و فعالیت باعث گرفتگی عضلانی می شود، علت تا حد زیادی مشخص است. در تعداد کمی از افراد نیز ممکن است اقدامات تشخیص پیچیده تری مثل گرفتن نوار عضله لازم باشد تا در صورت وجود مشکلات عصبی _ عضلانی بتوان آنها را تشخیص داد. در بسیاری از موارد علت قابل شناسایی نیست و ناگزیر باید بدون تشخیص قطعی اقدام به درمان کرد…