قالب خبری داریا نیوز

هنگام ورزش ، بدن با تقاضاهای زیادی روبروست که تغییرات فیزیولوژیکی بسیاری را موجب می شوند . برای ادامه حیات بایدهموستاز ثابت نگه داشته شود . هر چه شدت فعالیت بیشتر باشد حفظ هموستاز دشواری بیشتری خواهد داشت .

بسیاری از تنظیم های مورد نیاز طی ورزش به وسیله دستگاه عصبی انجام می شود . دستگاه دیگری وجود دارد که به طور واقعی با تمام سلول های بدن در ارتباط است . این دستگاه همواره محیط درونی بدن را کنترل می کند . تمام تغییرات را ثبت می کند و به سرعت به آنها پاسخ می دهد ، تا اطمینان حاصل کند همستاز دجار اختلال شدید نمی شود . این همان دستگاه غدد درون ریز است که کنترل خود را با رها سازی هورمون ها اعمال می کند .

(۱) پاسخ سیستم هورمونی تابعی از عوامل مختلف همچون شدت ، مدت و نوع فعالیت بدنی می باشد . برای بررسی دقیق این پاسخ ها نیاز به اندازه گیری های مکرر می باشد . یکی از موانع بزرگ در مسیر نیل به این هدف عدم تمایل آزمودنی ها به انجام مراحل مکرر خون گیری می باشد . این مسئله نه تنها در مورد ورزشکاران حرفه ای بلکه در پژوهش های انجام شده روی نمونه های خاص مانند بیماریهای عروقی ، سالمندان و کودکان نیز خود نمائی می نمایند .

فعالیت بدنی موجب تغییرات مهمی در سطوح هورمونی می شود و این تغییرات به شدت و مدت فعالیت های بدنی بستگی دارد . تصور می‌شود که نسبت تستوسترون به کورتیزول فرایند آنابولیکی در هنگام برگشت به حالت اولیه را تنظیم می‌کند، بنابراین تغییر در این نسبت نشانه مهمی است و شاید علتی برای سندرم بیش‌تمرینی باشد.البته بررسی این نسبت در یک جلسه فعالیت منفرد می‌تواند نشان‌دهنده فراخستگی باشد.

چرا که سندرم بیش تمرینی ناشی از چندین فراخستگی متوالی است. فعالیت بدنی محرک قوی سیستم اعصاب سمپاتیک، و به طور کلی سیستم اعصاب خودکار است. برای بررسی فعالیت اعصاب سمپاتیک ناچار باید از تحریک مستقیم فیبرهای عصبی استفاده کرد. اما این روش به صورت تهاجمی و تنها در مطالعه در حیوانات انجام پذیر است. امروزه محققان به دنبال استفاده از روشهای غیر تهاجمی، برای تشخیص کارکردها، بیماریها و پاسخهای فیزیولوژیک بدن انسان نسبت به محرک‌ها هستند. بدین منظور استفاده ازنشانگران زیستی گسترش روزافزونی پیدا کرده است.

در همین راستا فیزیولوژیست‌های ورزشی و روانشناسان فیزیولوژیک، به دنبال روشی برای درک فعالیتهای سمپاتیکی بوده‌اند . یکی از مهمترین روش ها برای ارزیابی فشار و شدت تمرین و میزان اثرگذاری آن برعملکرد ورزشکاران اندازه گیری متغیرهای بیوشیمیایی است. در این راستا متغیرهای بیوشیمیایی را می توان به سه دسته تقسیم نمود که عبارتند از : آنزیم ها ، هورمونها و متابولیک ها

(۲). هورمون ها تقریباً بر تمام جنبه های فیزیولوژیک مؤثرند و در اصل به عنوان بخش مکمل سیستم عصبی مرکزی عمل می نمایند. تنظیم رشد و تکامل ، تولید مثل ، تعادل الکترولیت ها ، حفظ تعادل اسید و باز و حفظ ارگانیسم در زمان مواجهه با فشارهای جسمانی و روانی از اعمال مهم سیستم هورمونی می باشد(۴و۳). به همین خاطر یکی از متغیرهای مهم که محققان از آن به عنوان نشان گر تعیین فشار تمرین نام برده اند هورمون ها می باشند.

از بین این هورمون ها به هورمون های متابولیک (آنابولیک – کاتابولیک) توجه بیشتری شده است به گونه ای که اگر هورمون های کاتابولیک متعاقب فعالیت افزایش یابند نشانه فشار بالای تمرین می باشد و یا اگر تعادل بین هورمون های آنابولیک و کاتابولیک برقرار باشد ورزشکار در حالت آمادگی خوبی به سر می برد(۲). در این رابطه هورمون تستوسترون به عنوان یک هورمون آنابولیک و کورتیزول به عنوان یکی از مهمترین هورمون های کاتابولیک بیش از سایر هورمون ها مورد توجه قرار گرفته اند و نسبت این هورمون ها به یکدیگر شاخص بسیار سودمندی برای تعیین وضعیت آمادگی فرد می باشد(۲). یک جلسه تمرین شدید و یا طولانی ممکن است موجب تغییرات موقت در تعادل بین روند های آنابولیک و کاتابولیک گردد. تغییر در این تعادل به شدت و مدت تمرین وابسته است. ا

ز طرف دیگر تکرار جلسات تمرینی سنگین بدون دوره بازیافت کامل می تواند موجب اختلال طولانی مدت در این تعادل گردد. در این شرایط سطوح استراحتی تستوسترون کاهش یافته و سطوح استراحتی کورتیزول افزایش می یابد. هر گاه نسبت تستوسترون به کورتیزول ۳۰ درصد کاهش یابد ، نشان دهنده دوره بازیافت ناکافی و افزایش روندهای کاتابولیک در بدن می باشد ، زیرا این نسبت را شاخص آنابولیک و کاتابولیک نام گذاری نموده اند (۶و۵و۴). اگر این نسبت افزایش یابد ، نشان می دهد که فرد ورزشکار از استراحت کافی برخوردار می باشد(۹و۸و۷و۵).

برای اولین بار آدلرکروست و همکاران(۱۹۸۶) نسبت تستوسترون به کورتیزول را به عنوان یک ابزار تشخیصی برای نمایش فشار تمرین مطرح نمودند(۱۰).الگوی دقیق پاسخ این نسبت به برنامه های تمرینی مشخص نیست، افزایش (۱۱)یا کاهش (۱۰)آن بعد از تمرین گزارش شده است.هرچند عدم تغییر (۱۲) نیز گزارش شده.این تفاوتها تا حدودی می تواند توسط این حقیقت که بسیاری از مطالعات از سطوح توتال تستوسترون استفاده نموده اند و برخی سطوح آزاد آن را مورد بررسی قرارداده اند توجیه شوند(۱۲).

ازطرف دیگر پاسخ هورمونها به فعالیتهای جسمانی تابعی از سطح آمادگی جسمانی آزمودنیها(۱۳،۲۲)، نوع (۱۴،۱۵،۱۶،۱۷)، شدت (۱۸)و مدت برنامه تمرینی می باشد (۲۰،۱۹،۱۳).

۱ . گایتون ، آرتور (۱۹۹۶) فیزیولوژی پزشکی . ترجمه احمد رضا نیاورانی . ویرایش نهم ، تهران نشر طیب

۲ . میرزا آقا بیک ، حسن (۱۳۸۰). تأثیر یک جلسه تمرین تا سر حد خستگی بر تستوسترون و کورتیزول سرمی و بررسی نسبت تستوسترون آزاد به کورتیزول در بازیکنان نخبه بسکتبال ؛ پایان نامه کارشناسی ارشد ؛ دانشگاه تهران.

۳. Green, Span, F, S., Baxter, J, D. (1991). Basic and Clinical Endocrinology Fourth Edition.Appieton and Lannge. Pub Endoerinology.Fourth Edition.Appleton and Lange.,Pub.

۴. William, R, H. (1994). text book of endocrinology.Ed Philadelphia.W.B.Saunders.Pub.

۵. Urhausen, A., Gabriel, H., Kindermann, W.(1995). Blood hormones as markers of training stress and over training. Sport . Med . 20 (4) 251 – ۲۷۶.

۶. Adlercreutz, H., Harkonen, M., Kuppasalami, K., Navari, H., Huhtaniemi, I., Tikkanen, H., Remes, K., Dessypris, A., Karvonen, J. (1986) . Effect of training on plasma anabolic and catabolic steroid hormones and their response during physical exercise. Int. J. Sport med (Suppl)7 : 27-28.

۷. Mujika, I., Chatard, J, C., Padilla, S., Guezennec, C, Y., Geyssant, A. (1996). Hormonal response to training and its tapering off in competitive swimmers relationships performance . Eur. J . Apple . Physol . 74 : 361 – ۳۶۶.

۸. Vervoon, C., Quist, A., M., Vermulst, L, J, M., Erich, W, B., M., Devries, W, R., Thijssen, J, H, H. (1991). The behavior of the plasma free testosterone , cortisol ration during season of elite rowing training. Int . J . Sports . Med . 12 (3) 254 – ۲۶۳.

۹. Adlercreutz H; Harkonen M; Kuppasalmi K; Naveri H; Naveri H; Huhtaniemi I; Tikkanen H; Remes k; Dessypris A; Karvonen J; Effect of Training on Plasma Anabolic and Catabolic Steroid Hormones and Their Response During Physical Exercise. Int. J. Sports Med 7 (suppl) 27 – ۲۸, ۱۹۸۶

۱۰.Vervoon. C, Quist A. M; Vermulst. L. J. M; Erich. W. B. M, Devries. W. R, Thijssen. J. H. H. 1991. The Behavior of the plasma Free Testosterone Cortisol Ration during Season of Elite Rowing Training. Int. J. sports. Med. 3:254-263

۱۱.Gonza´lez-Bono,E., Salvador,A.,Serrano,MA.,Moya-Albiol,L., Martı´nez-Sanchis,S.(2001). Effects of training volume on hormones and mood in basketball players.International Journal of Stress Management, 4:263-273

۱۲.Snegovskaya. V; Viro . A; 1993. Steroid and Pituitary Hormone Responses to Rowing Relative Significance of Exercise Intensity and Duration and Performance Level. Eu. J. Appl. Physiol 67: 59 – ۶۵

۱۳.Kuoppa Sulmi. K. Naveri. Har Konen. M; Adlercreutz. H; 1980. Plasma Cortisol, Androstendione ,Testosterone and luteinizing Hormone in Running Exercise of Different Intensities. Scand J. Clin Lad. Invest. 40: 403 – 409

۱۴.Kraemer .W .J; Fleck .S. J; Callister, R; Sllealy. M; Dadly. G.A; Marsh .C.M; Marchitelli. L; Cruthirds. .Ch; Murray. T; Falkel. J. E; 1989. Training Responses of Plasma Beta-endorphin, Adrenocorticotrophin and Cortisol. Med. Sic. Sport. Exerc. 2:146 – ۱۵۳

۱۵. Hu.Y; Asano . K, Mizuno. K; Usuki. S; Kawakura. Y. 1999 Serum Testosterone Responses to Continuous and Intermittent Exercise Training in Male Rats Int. J. Sport .Med. 20: 12 – ۱۶

۱۶.Hackney. A. C; Premo. M. C; Mcmurray. R. G; 1995. Influence of Aerobic versus Anaerobic Exercise on the Relation ship Between Reproductive Hormones in Men .J. Sport. Sci. 13: 305 – ۳۱۱

۱۷.Kaciuba-Uscilko. H; Kruk. B; Szczypaczewska. M. Opaszowki. B; Stupnicka. E; Bicz. B; nazar. K, 1992. Metabolic Body temperature and Hormonal Responses to Repeated J.Appl Physiol. 64: 26 – ۳۱

۱۸.kenefic. R. W; Maresh. C. M; Armstrong. L. E; Castellani J. W, whi ttlesey . M; Hoffman. J. R, Bergeron. M. F. 1998 Plasma Testosterone and Cortisol Responses to training-Intensity Exercise in mild and Hot Environments. Int J Sports. Med. 19: 177-181

۱۹.Hakkinen. K; Keskinen. K. L: Alen. M, Komi. P. V; Kahanen. H; 1989. Serum Hormone Concentrations During Prolonged Training in Elite Endurance. Trained Man Strength. Trained Athletes. Eur.J.Appl. Physiol. 59: 233-238

۲۰.Kuoppa salmi. K; Naveri. H; Rehunen. S;Harkone. M; Adlercreutz. H; 1976. Effect of Strenuous Anaerobic Running Exercise on Plasma Growth

Hormone Cortisol Luteinizing Hormone, Testosterone, Androstenedione, Estrone and Estradiol. J. Steroid Biochemistry .7: 823 – ۸۲۹

مدیر سایت: سید منصور علوی